سرطان؛ ترسناک اما درمان‌پذیر

بدن انسان از میلیون‌ها سلولی ساخته‌شده است که با یکدیگر گروه‌بندی‌ شده‌اند تا بافت‌ها و اندام‌های مختلف را بسازند.

ژن‌های داخل هر سلول به آن دستور‌های لازم را صادر می‌کنند، اما گاهی اوقات این دستورات در یک سلول مبهم و مغشوش بوده و سلول رفتار غیرطبیعی دارد و پس از مدتی گروهی از سلول‌های غیرطبیعی می‌توانند در خون یا سیستم ایمنی گردش کرده یا تبدیل به توده یا تومور بدخیم یا سرطان شوند پس سرطان یک بیماری است که از تکثیر غیرطبیعی سلول‌های بدن شروع می‌شود.

در تقویم جهانی، ۴ فوریه به عنوان روز جهانی سرطان نامگذاری شده است؛ روزی بین‌المللی در تقویم برای آگاهی‌بخشی به مردم در زمینه مبارزه با سرطان، پیشگیری و درمان آن.

شعار "من هستم و خواهم بود" برای روز جهانی سرطان در سال‌های ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ در نظر گرفته‌شده است.

بیش از ۱۰۰ کشور به‌طور فعال در فعالیت‌های روز جهانی سرطان شرکت می‌کنند.

سرطان؛ دومین علت مرگ‌ومیر مردم جهان

سرطان، دومین علت اصلی مرگ‌ومیر در سطح جهانی پس از بیماری‌های قلبی و عروقی است.

در سال ۲۰۱۸، میزان ابتلای جهانی سرطان به حدود ۱۸.۱ میلیون مورد و ۹.۶ میلیون مرگ‌ومیر افزایش یافت و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۴۰ این میزان دو برابر شود.

علائم سرطان

تغییر در اجابت مزاج، کاهش غیرعادی وزن، کم خونی، برآمدگی یا ترشحات سینه، درد مداوم، خستگی، احساس توده‌ای در زیر پوست و تنگی نفس از جمله علائمی است که به فرد هشدار می‌دهد تا هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کند.

انواع سرطان

سرطان‌های مختلف بر اساس اندامی که سرطان از آنجا شروع‌شده است، نامگذاری می‌شوند از جمله: سرطان‌های سر و گردن مانند مغز، چشم، حنجره، تیروئید، دهان، سرطان‌های قسمت پایین بدن مانند روده، رحم، پروستات، مثانه، سرطان‌های قسمت بالای بدن مانند پانکراس، معده، کیسه صفرا، کلیه، کبد، پستان، ریه و سرطان‌های عمومی مانند استخوان، پوست و یا خون.

سرطان‌های ریه، پروستات، روده بزرگ و کبد شایع‌ترین انواع سرطان در مردان و سرطان‌های سینه، روده بزرگ، ریه، دهانه رحم و تیروئید، شایع‌ترین اشکال سرطان در زنان هستند.

علت وقوع سرطان

در ۹۰ تا ۹۵ درصد موارد، جهش‌های ژنتیکی و فاکتور‌های محیطی سبب ایجاد سرطان می‌شوند؛ در ۵ تا ۱۰ درصد باقی‌مانده، وراثت دخالت دارد. منظور محققان از فاکتور‌های محیطی، عواملی هستند که ازنظر ژنتیکی قابلِ به ارث رسیدن نیستند.

از فاکتور‌های محیطی رایجی که می‌توانند به مرگ به سبب سرطان منجر شوند، می‌توان به مصرف دخانیات، رژیم نامناسب غذایی و چاقی، عفونت‌ها، استرس، کم‌تحرکی و آلودگی اشاره کرد.

تشخیص سرطان

تشخیص سرطان ملزم به انجام معاینات جسمی، آزمایش‌های فیزیکی و بررسی پیشینه وضعیت فیزیکی بیمار در کنار آزمایش‌های تشخیصی است. اگر تشخیص سرطان به موقع انجام شود، می‌توان از گسترش بیماری پیشگیری کرد البته ناگفته نماند هیچ آزمایشی به تنهایی نمی‌تواند سرطان را به طور دقیق تشخیص دهد و آزمایش‌های تشخیصی گسترده‌ای جهت تأیید یا رد وجود بیماری وجود دارد. برخی از روش‌های تشخیص سرطان شامل موارد زیر است:

-تست‌های آزمایشگاهی
-عکسبرداری تشخیصی
-آندوسکوپی
-آزمایش‌های ژنتیک
-نمونه برداری تومور‌ها

برخی از سرطان‌ها در طول معاینات غربالگری تشخیص داده می‌شوند. معاینه بدنی، تاریخچه پزشکی و پیشینه علائم، اولین گام‌ها در تشخیص سرطان هستند.

گاهی آزمایش‌هایی با توجه به نوع سرطان یا ناحیه درگیری انجام می‌گیرد. تصویربرداری نیز روش مناسبی برای تشخیص ناهنجاری‌های موجود در بدن فرد است. اشعه ایکس، سی تی اسکن، MRI و سونوگرافی ابزار‌های متداولی برای معاینه بدن هستند. آندوسکوپی نیز برای بررسی وضعیت روده، گلو، معده و ... کاربردی است. بیوپسی یا نمونه برداری علاوه بر تشخیص سرطان، نوع آن را نیز تشخیص داده و همچنین تعیین می‌کند سرطان در چه مرحله‌ای است و به چه میزان گسترش یافته است.

درمان سرطان

درمان سرطان بستگی به نوع و مرحله آن دارد. روش‌های درمانی سرطان به منظور بهبود وضعیت سرطان یا متوقف کردن پیشرفت آن انجام می‌پذیرد. بسته به وضعیت خاص بیمار، ممکن است یک روش درمانی یا ترکیبی از دو روش به منظور بهبودی بیمار انجام شود. اگرچه بیماران ممکن است توالی درمانی یا پروتکل خاصی را برای سرطان خود دریافت کنند، اما اغلب درمان‌ها شامل موارد زیر هستند:

-جراحی
-شیمی درمانی
-رادیوتراپی
-ایمونوتراپی
-هورمون درمانی

افراد ممکن است انواع مختلفی از این روش‌ها را انجام دهند. در برخی موارد با انجام جراحی، توده سرطانی به طور کامل از بدن خارج می‌شود. بیماران سرطانی که با جراحی و برداشتن توده سرطانی معالجه نمی‌شوند، بایستی ترکیبی از درمان‌ها را بسته به نوع و مرحله سرطان دریافت کنند. ممکن است یک سری روش‌های تسکین دهنده نیز برای کاهش علائم و درد انجام شود که منجر به درمان نمی‌شود و تنها کیفیت زندگی فرد را ارتقا می‌بخشد.

پیشگیری از سرطان

طبق اسناد سازمان جهانی بهداشت، از ۴۰ درصد سرطان‌ها می‌توان پیشگیری کرد و مواردی هم که قابل پیشگیری نیستند، اگر در سایه خودمراقبتی، نگاه امیدوارانه به اثربخشی روش‌های تشخیصی و درمانی و مراجعه به موقع و زودهنگام تشخیص داده شوند، درمان‌پذیرترند. شاید اگر بدانید که دست کم نیمی از سرطان‌ها با درمان مناسب علاج خواهند شد، زودتر به علائم مشکوک خود توجه می‌کنید.

برای پیشگیری از ابتلا به سرطان، با این روش‌های ساده، احتمال سرطان را در خود کاهش می‌دهید یا بروز آن را به تعویق می‌اندازید. در اینجا به چند نکته کلیدی برای پیشگیری و تشخیص زودهنگام سرطان اشاره می‌کنیم:

-از مصرف دخانیات پرهیز کنید
-فعالیت بدنی منظم داشته باشید
-وزن خود را در حالت ایده آل نگه دارید
-تغذیه سالم داشته باشید
-خود را در برابر عفونت‌ها محافظت کنید
-از پوست خود محافظت کنید
-در منزل و محیط کار اصول ایمنی را رعایت کنید
-زندگی روانی و اجتماعی سالمی داشته باشید

سخن پایانی

سرطان یکی از انواع بیماری‌های شایع در سرتاسر جهان است که سالانه افراد زیادی را درگیر خود می‌کند. با توجه به اینکه سلول‌های سرطانی در کدام نقطه از بدن آغاز شوند، انواع مختلفی از سرطان وجود  دارد که هر کدام به تناسب وضعیت، روش درمانی مختص خود را دارند. بهترین راه برای شناسایی زودهنگام سرطان، گزارش علائم غیرمعمول به پزشک است تا بتواند شما را دقیق‌تر راهنمایی کند.

خوشبختانه درمان‌های این بیماری دائما در حال اثربخش‌ترشدن هستند و میزان مرگ و میر ناشی از سرطان در جهان در حال کاهش است.